طلاق نيكو، درمان خانواده‏هاى نابسامانِ اصلاح‏ناپذير

سرآغاز

خواهر و برادر عزيز كه در زندگى زناشويى اختلاف داريد، در دو فصل گذشته، راههاى ايجاد صميميت، صلح، سازش و بركندن ريشه‏هاى اختلاف و تشنج خانوادگى را خوانديد. در اين قسمتِ آخرين، سخن ما با زن و شوهرهايى است كه متأسفانه نتوانسته‏اند با هم كنار بيايند و زندگى زناشويى آنان كانون جدالِ پيوسته و عارى از عشق، همراهى، همدلى و همگرايى است. خانواده‏هايى كه هيچ كدام از زن و شوهر يا يكى از آنها حاضر نيست به سوى همگرايى و رفع كدورت‏ها و به وجود آمدن صميميت قدمى بردارد يا يكى از آنها به انحراف‏هايى مبتلا شده و تداوم همسرى با او پذيرفته نيست يا پيوند آنان از ابتدا نادرست بوده و اصلاح‏پذير نمى‏باشد و تداوم آن جز شكنجه و درگيرى روحى، ثمره‏اى ندارد.

به اين برادران و خواهران عرض مى‏كنيم حالا كه نتوانسته‏ايد و نمى‏توانيد زندگى زناشويى خود را به نيكويى ادامه دهيد، دست‏كم در انتخاب راه دوم يعنى طلاق و جدايى راه نيكو و محترمانه پيش گيريد.

طلاق و آثار سوء آن به روي فرزندان 

حال كه تصميم نهايي مبني بر جدا شدن والدين از يكديگر شده، به راستي اين امر چه عواقبي را براي خود آنان و چه مشكلاتي را براي فرزندانشان در بر خواهد داشت؟ هر چند طلاق همواره مراحل قانوني خود را طي مي كند و يك سير منطقي را دنبال مينمايد، اما بسياري از وجوه احساسي آن در بيرون از جلسه دادگاه خودشان را نشان مي دهند. والدين موظفند تا با آموزش هاي لازم در زمينه تاثيرات سوء آن، هم در مورد خود و هم در مورد فرزندانشان آشنايي پيدا كنند.

طلاق و آثار سوء آن به روي فرزندان 

حال كه تصميم نهايي مبني بر جدا شدن والدين از يكديگر شده، به راستي اين امر چه عواقبي را براي خود آنان و چه مشكلاتي را براي فرزندانشان در بر خواهد داشت؟ هر چند طلاق همواره مراحل قانوني خود را طي مي كند و يك سير منطقي را دنبال مينمايد، اما بسياري از وجوه احساسي آن در بيرون از جلسه دادگاه خودشان را نشان مي دهند. والدين موظفند تا با آموزش هاي لازم در زمينه تاثيرات سوء آن، هم در مورد خود و هم در مورد فرزندانشان آشنايي پيدا كنند.

فهرست مطالب

عنوان 

سرانجام عمليات رواني

عمليات رواني به مثابه معرفتي بشري

مقدمه

امروزه فرار كودكان از خانه به صورت يك بحران در زندگي بسياري از خانواده ها درآمده است چرا كه در صد بالايي از اين افراد گرفتار مشكلاتي چون دزدي ؛ انحرافات جنسي و .... مي شوند. گر چه اين نوجوانان به دلايل مختلفي از خانه مي گريزند اما نتايج و پيامدهاي كم و بيش يكساني در انتظار آنهاست. پديده فرار دختران به عنوان يكي از چالش هاي اجتماعي نياز به مديريت قوي اجتماعي در زمينه آسيب هاي اجتماعي دارد. به طور متوسط روزانه 49 مورد فرار از منزل به مركز ساماندهي كودكان و نوجوانان فراري وابسته به شهر داري تهران گزارش مي شود( برزگر1383؛49).

پليس روزانه 90 نفر از جوانان فراري را كه قرباني تجاوز و غيره شده دستگير مي كند كه اكثر آنان در ترمينال ها ايستگاه هاي راه آهن؛ پارك ها و.... به سرمي برند( رسول زاده طباطبايي وهمكاران 1384:15) فرار دختران از منزل يك پديده چند علتي است كه ريشه هاي آن را ميتوان در فقر اقتصادي و فرهنگي؛ از هم پاشيدگي خانوادگي، طلاق يا جدايي عاطفه والدين؛وجود ناپدري يا نامادري؛ اعتياد؛رفاه و آزادي بيش ازحد، دوستان ناباب، تعرض جنسي توسط نزديكان، مشكل اخلاقي درخانواده، ازدواج تحميلي، وجود شكاف بين نسلها و اختلافات بين والد و فرزند و تغيير ارزشها و الگوها در فرزندان و...جستجو كرد( همان: 19)

فرار دختران از خانه نه تنها خود ايشان را در معرض آسيب هاي جدي رواني و جسمي قرار ميدهد بلكه در صورت عدم انجام اقدامات موثر براي حل آن؛ بخشي از نيروي كار و مادران فرداي جامعه از دست خواهند رفت. از آنجا كه بقاء جامعه در گرو بقاي خانواده و موفقيت و شكست جامعه در سلامت و يا گسستگي نهاد خانواده است؛ لذا خانواده از اهميت خاصي برخوردار است.

شخصيت كودك از طريق تعاملات خانوادگي رنگ مي پذيرد و والدين، اولين كساني هستند كه با رفتار و گفتار خود شخصيت كودك را پايه گذاري مي كنند. تعاملات خانواده موجب احساس آرامش، پذيرش و تامين سلامت رواني و يا بالعكس موجب تنفر و نارسايي در رفتار كودك مي شود. نوجواناني كه در خانواده هايي بزرگ مي شوند كه فاقد پذيرش شان مي باشند و مشكلات عديده اي رو به رو بوده و اغلب از محيط خانه و خانواده فراري اند.

موضوع مورد بررسي در اين تحقيق بررسي نگرش دانشجويان دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه آزاد اراك پيرامون فرار مغزها است . در اين پژوهش در پي آن هستيم كه دريابيم نگرش دانشجويان نسبت به مهاجرت چگونه است و اين نگرش معلول چه عوامل و پارامترهائي است .

اصولا مهاجرت و خصوصا مهاجرت نخبگان موضوعي است كه تمامي كشورها چه كشورهاي مهاجر فرست و كشورهاي مهاجر پذير به نوعي با آن درگير هستند . يكي از عوامل اصلي رشد و توسعه كشورها وجود متخصصان و نخبگان علمي آنها
مي باشد. تمامي كشورها صرف نظر ازتوسعه يافته يا توسعه نيافته هر سال مبالغ زيادي را صرف آموزش در كشور خود ميكنند تا بتوانند از اين راه دروازهاي ترقي و پيشرفت را بروي خود بگشايند, از طرف ديگر در كشورهاي جهان سوم كه ايران نيز يكي از آنها بشمار ميرود برنامه درست و منطقي براي بكارگيري اين نيروها وجود ندارد و با توجه به سيستم حكومتي اين كشورها كه سنتي مي باشد, متخصصاني را كه با اشتياق در پي آباداني و رشد جامعه خويش هستند سرخورده نموده وحتي گاهي با بي حرمتي و زدن انگهاي مختلف آنها را به فرار وا مي دارد . بايد توجه داشت كه وجود بافت سنتي در جوامع به جهت ترس از دست دادن قدرت هميشه با تغييرات در هر زمينه اي مقابله كرده است در حالي كه اين جوامع براي ادامه حيات در جامعه نوين جهاني مجبور به قبول بعضي از مظاهر تمدن هستند. در اين ميان قشر نخبه و متخصص جامعه دچار سردرگمي مي شود , از طرفي عشق به .وطن دارد و از طرف ديگر نمي خواهد فرصت يك زندگي بهتر و راحت تر را از خود دريغ كند . بنابراين مجبور مي شود يكي را برگزينند.

با توجه به اينكه موضوع نگرش در وهله اول بحثي است كه در حوزه روانشناسي اجتماعي قرار مي گيرد و همچنين نگرش داراي ابعاد شناختي , عاطفي و احساسي و نيز آمادگي براي عمل است و بطور كلي نگرش مرحله قبل از عمل است ,جامعه آماري ما نيز كساني هستند كه هنوز وارد عمل( مهاجرت ) نشده اند . اين جامعه آماري شامل كليه دانشجويان ورودي سال 1379 دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه آزاد اراك ميباشند . از آنجائي كه ممكن است تعدادي از همين دانشجويان در آينده جزء نخبگان كشور شوند , يافتن علل و عوامل مهاجرت اين قشر شايان اهميت است چرا كه پيشگيري هميشه بهتر از درمان است.

چهار چوب اين تحقيق بر اساس نظرات جامعه شناس بزرگ علم " مرتون "مي باشد . مرتون ساخت اجتماعي را انتظام اجتماعي و وسايل پذيرفتني براي دست يافتن به اهداف تعبير ميكند . از نظر او ساختها جهت رسيدن به مقاصد معيارهاي خاص و شيوهاي عملي ارائه ميدهند, راهكارهائي كه عمدتا بصورت كلي بيان ميشوند . بطور مثال يكي از اين راهكارها براي رسيدن به موفقيت در جامعه تحصيل است . از نظر وي فرد براي رسيدن به اهداف و مقاصد خود در جامعه به رسم پرستي روي مي آورد , تحصيل مي كند , وارد دانشگاه مي شود و پس از فارغ التحصيلي انتظار دارد كه وارد بازار كار شود . اما در اين مرحله ممكن است نتواند شغلي مناسب رشته و استعدادهاي خويش پيدا كند , كه عمدتا در اين برهه وي تحقق استعدادها , بازار كار و رفاه اجتماعي را در آنسوي مرزهاي كشور خويش تصور مي كند و با توجه به ساخت سياسي اجتماعي جامعه خود كه در بالا ذكر شد طبق نظريه مرتون به نوآوري دست مي زند و مهاجرت مي كند.

يكي از ويژگيهاي برجسته علم به مثابه يك نهاد اجتماعي به گفته مرتون جامعه شناس برجسته علم , علم جهان گرا و مالكيت ناپذير است . بنابراين مي توان گفت دانشمندان و نخبگان علمي و فكري و فرهنگي به هيچ جاي جهان يا دولت خاص يا جامعه اي معين تعلق ندارند.

عمده ترين متغيرهاي مستقل اين تحقيق عبارتند از:

فرار مغزها و عوامل موثر بر آنها

بخش اول: فرهنگ

تعريف فرهنگ:[1]

در تعريف تايلور[2] « فرهنگ» مجموعه پيچيده اي شامل دانش، معتقدات، باورها، هنرها، صنايع، فنون اخلاق، حقوق قوانين و آداب و رسوم و بالاخره تمام قابليتها و عادات و رفتاري است كه انسان به عنوان عضو جامعه خود فرا مي‌گيرد و در برابر آن جامعه وظايف و تعهداتي را در بر دارد.

فرهنگ يك گروه يا جامعه، عبارت است از مجموعه يي از باورها، آيين‌ها، انديشه‌ها، ارزشها و نيز مسايل، موضوعات و مقولات مادي كه تك تك افراد به عنوان اعضاي اين گروه يا اجتماع آن‌ها را فرا مي‌گيرند. مطالعات فرهنگي يا دست كم بخشي از اين مطالعات، شامل تجزيه و تحليل، طبقه بندي و تطبيق علمي اين پديده‌هاي گوناگون است. ( قاسم نژاد، ص 24).

چگونه با ديگران ارتباط موثر برقرار كنيم؟